پەروەردگار ده‌فه‌رموێت:(فَلْيَنظُرِ الْإِنسَانُ مِمَّ خُلِقَ .. خُلِقَ مِن مَّاء دَافِقٍ .. يَخْرُجُ مِن بَيْنِ الصُّلْبِ وَالتَّرَائِبِ) الطارق، ٦-٨.
واته: جا با مرۆڤ سرنج بدات و سەیرکا له‌چی دروستکراوه..؟، دروستکراوه له ئاوێکی هەڵقو لاو ، که له نێوان بڕبڕه‌کانی پشتی پیاو و ئێسکه‌کانی سنگی ده‌رده‌چێت.
سه‌ره‌تا با بزانین الصلب و الترائب چییه؟
له فەرهەنگەکانی زمانی عەرەبی به‌م شێوه‌یه هاتووه:
ماناى_الترائب:
تَرَائِب (اسم): کۆی “تربیة” يه، واتە ئێسکی سنگ، که له دوایه‌وه ئێسکی چه‌ڵه‌مه “clavicle” دێت، وە شوێنی هەڵواسینی ملوانکه “خشڵ”ه.
تَریِبَة (اسم): ئێسکی سنگە
تربية الصَّدر: شوێنی هەڵواسینی ملوانکه “خشڵ”ه.
لێره‌وه ڕوون بۆوه که‌وا الترائب واته ئێسکی سنگ.
ماناى_الصلب:
الصُّلب:واته: بڕبڕەکانی پشت.
دەوترێت: له پشتی فڵانە، لە نەوەی فڵانە.
کۆیەکەی بریتییە لە:أصلب، و أصلاب.
سه‌چاوه:
كه‌واته له قورئاندا ڕوونكراوه‌ته‌وه كه ئاوی هەڵقو لاو “الماء الدافق” مه‌نی پیاو “تۆواوی پیاو” له بنه‌ڕه‌تدا لەنێوان “الصُّلب” و “التَّرائب”ه‌وه دەردەچێت، كه شوێنێكه له نێوان بڕبڕەی پشت و ئێسکی سینگدایە.
ڕاستییه_زانستییه‌كه:
Between the 3rd month of pregnancy and its end the testes become transferred from the lumbar area (ventro -medial to the mesonephros) into the future scrotum. This transfer is due to a combination of growth processes and hormonal influences
واته: له نێوان سێ مانگی دووگیانی و کۆتاییەیکەدا، گونه‌كان ده‌گوازرێنه‌وه له سه‌روی سکه‌وه -بڕبڕه‌ی پشت و قه‌فه‌زه‌ی سنگ- به‌ره‌و توره‌که‌ی گون له داهاتوودا، ئه‌م گواستنه‌وه‌یه‌ش به‌هوی بەردەوامی پڕۆسه‌ی گه‌شه‌کردن و کاری هۆڕمۆنه‌کانه‌وه ده‌بێت.
ئه‌مه‌ش شیكردنه‌وه‌ی زیاتری ئه‌و بابه‌ته‌یه كه له پشته‌وه سك ده‌ست پێده‌كات له نێوان ئێسکی سنگ و بڕبڕه‌ی پشت بەرەو تورەگەی گون.
Originally, the testes are located on the posterior abdominal wall. During embryonic development they descend down the abdomen, and through the inguinal canal to reach the scrotum .
واته:
له بنه‌ره‌تدا ئه‌م دوو گونه ده‌كه‌ونه سه‌ر دیواری پشته‌وه‌ی سك ، وه له درێژه‌ی گه‌شه‌كردنی کۆرپەلەدا داده‌به‌زن بۆ خواره‌وه سك، بەجۆگەلەی لاموسەڵان “Inguinal canal” تێده‌په‌ڕدەبن تا ده‌گەنە تورەکەی گون.
سەرچاوە:
Fundamentals of surgical practice 3rd edition لاپەرە ٤٨٧ Artiology
بۆ خوێندنەوەی زانیاری:
ئێستا جێیگای خۆیه‌تی بپرسین:
ئایه ئاوی مه‌نی سه‌رچاوه‌كه‌ی تورەکەی گون خۆیەتی یاخود پشتی مرۆڤه..؟؟؟
01APAMU3 Medical illustration of testicular descent. Normal testicular descent involves the movement of the testicles from the abdominal cavity to the scrotum, and usually occurs before birth.
DATE TAKEN: 08/Apr/2002
له دوای جێگیربوونی گونه‌کان، گونەکان له شوێنی خۆیاندا ده‌مێننه‌وه و له لایه‌ن ئەو دەمارانەوە خۆراکیان پێدەدرێت کە لێیەوە هاتوون (واتە لە نێوان هه‌ردوو به‌شی الصُّلب و التَّرائب)
واته واداده‌نرێت كه گون له لایه‌ن خوێنبه‌ره‌كانی ده‌وروبه‌ری خۆیەوە خواردنیان پێ بدرێت، وه‌کو هه‌ریه‌ک له ئەندامەکانی تری جه‌سته.
به‌ڵام وانییه، چونکه ئه‌و ده‌مارانەی تایبه‌تن به خۆراک دانی گونه‌کان له‌شوێنێکی به‌رزتره‌وه درێژده‌بنه‌وه -هه‌مان ئه‌و شوێنه‌ی سه‌ره‌تا گونه‌کان تیایدا دروست بوون و دابه‌زین-.
که‌واته گیاندارانی خاوه‌ن مه‌نی شوێنی دروست بوونیان نێوان بڕبڕه‌کانی پشت و ئێسکی سنگه، چونکه هه‌م گونه‌کان له‌و جێگه‌یه دروست ده‌بن، هه‌م خۆراکی گونه‌کانیش له‌و جێگه‌یه‌وه‌یه دابین دەکرێت بەدرێژایی ژیان.
ئه‌م ڕاستییه زانستیانەش پشتڕاستی قورئان دەکەن.
Anatomical Position
The testes are located within thescrotum, with the epididymis situated on the post erolateral aspect of each testicle. Commonly, the left testicle lies lower than the right. They are suspended from the abdomen by the spermatic cord collection of vessels, nerves and ducts that supply the testes.
شوێنی_ئەناتۆمی_گونەکان..
گونه‌كان ده‌كه‌ونه ناو تورەکەی گونه‌وه “scrotum”، له‌گه‌ڵ بوربوخ “ئاڵۆزه” هه‌ر یه‌كێکیان ده‌كه‌وێته لایه‌كی تورەکەی گونه‌وه. به شێوه‌یه‌كی ئاسایی گونی لای چه‌پ خوارتره له گونی لای ڕست، ئەمانە لەڕێگەی تۆواوە پەتک “spermatic cord”ەوە بە سک هەڵواسراون -لە شریتێک دەمار و مولولەی خوێن پێکدێن کە کاری گونەکان و خۆراک پێدانیان ڕایی دەکەن-.
بۆ خوێندنەوەی زیاتر:
و به‌گوێره‌ی ئه‌م به‌ڵگه كردارییانه بێت سه‌لمێنراوه كه ئه‌و شوێنه‌ی خانه‌كانی كۆئه‌ندامی زاوزێی لێ به‌رهه‌مدێت سه‌رچاوه‌كه‌ی له پشتی پیاوه‌یه‌یه.
لێرەوە ئیعجازیی بوونی قورئانی پیرۆز دەردەکەوێت، کە پێش 1400ساڵ ئه‌م ڕاستییه زانستییەی دركاندووه کەپێشتر وجودی نەبووە وەکو فه‌رموویه‌تی: (وَإِذْ أَخَذَ رَبُّكَ مِن بَنِي آدَمَ مِن ظُهُورِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ) .. [الأعراف: 172] پرسیاره‌كه لێره‌دا ئه‌مه‌یه:
پێغه‌مبه‌ری خوا (صلی الله علیه وسلم) چۆن ئه‌م ڕاستییه‌ی زانی..؟؟؟
گومانگەلێکی تر و هەڵوەشاندنەوەیان:
یەکەم:
ده‌ڵێن به پێی قورئان “ماء الدافق”کە له پشتی پیاو و سنگی ئافره‌تەوە دەردەچێ جگە لە هەڵەیەکی زانستی شتێکی تر نییە..!؟
وه‌ڵاممان:
ئایه‌ته‌كه بەهیچ شێوەیەک نه‌یفه‌رمووە كه كه ئاوه‌كه له‌و جێگەیەدا کە ئێسکی پشت و سنگ دەردەچێت ، به‌ڵكو فەرموویه‌تی له نێوانیاندا دەردەچێت (من بین الصلب و الترائب)..
ئه‌مه‌ش هه‌رکه‌سێک ئه‌لفبای ڕێزمانی عه‌ره‌بی بزانێ ده‌زانێ “بین” مانای چیی..!!
دووەم:
ده‌ڵێن ئه‌و ئاوه له تورەکەی گونه‌وه دەردەچێت، به‌ڵام ئایه‌ته‌كه ده‌ڵێت له نێوان سینگ و پشتەوە دەردەچێت..؟؟
#وه‌ڵاممان:
له زمانی عه‌ره‌بیدا “الخروج” هەر بە ته‌نها واتای ده‌رچوونی ئاشکرا ناگەیەنێت، به‌ڵكو به واتای سه‌رچاوه‌و شوێنی دەرچونیش دێت.
بۆ وێنه کاتێک ده‌ڵێیت: أخرجت الأرض قمحا..
زه‌ویه‌که گه‌نمی لێ ده‌رچوو -ده‌رکرد یان بەرهەم هێنا-.
هیچ که‌سێک ناتوانێت بڵێت ئه‌وه هه‌ڵه‌یه، چونکه له زه‌ویه‌وه گه‌نم ده‌رناچێت به‌ڵکو ڕوه‌کێک ده‌رده‌چێت که گه‌نمی گرتووه.
که گومانی تێدا نییه ئه‌وه له جوانی و به‌لاغه‌تی زمانی عه‌ره‌بییه.
تێبینی:
گه‌ر ناتوانی زانستییانه و ئه‌دیبانه ڕه‌خنه بگری له قوڕئان بگری ئەوە لە خۆوە بابەتێک مەوورژێنە کەلێی نازانی و لە ئاستی تۆ دانییە
No comments:
Post a Comment